تاثیر تماشای تلویزیون بر بچه ها - وبلاگ کارسیس

به گزارش وبلاگ کارسیس، تماشای تلویزیون در چگونگی کیفیت اوقات فراغت کودک بسته به رشد شناختی او تأثیر می گذارد اما به نظر نمی رسد که بچه ها را از لحاظ ذهنی منفعل کند.

امروزه تلویزیون بخش جدانشدنی بیشتر خانواده ها به حساب می آید و خواسه یا ناخواسته مانند یکی از اعضای خانواده بچه ها را نیز تحت اثیر قرار می دهد. بچه ها از همان دوران شیرخوارگی تلویزیون تماشا می نمایند. بسیاری از والدین بچه های خود را جلوی تلویزیون می گذارند زیرا تلویزیون توجه بچه را جلب نموده و بچه ساکت می گردد. حتی بچه ها 6 ماهه وقتی که تصویر تلویزیون خراب گردد یا در پخش صدای رادیو اختلال ایجاد گردد ابراز ناراحتی می نمایند و همین نشان می دهد که به تغییر در محرک هایی که از سوی این جعبه جادویی ایجاد می گردد توجه می نمایند. در این نوشتار به تاثیر تماشای تلویزیون بر شناخت و فعالیت بچه ها پرداخته شده است.

برداشت بچه ها از برنامه های تلویزیون

توجه به تلویزیون: برخی از جنبه های برنامه های تلویزیون توجه بچه ها را به خود جلب می نماید. از جمله شوخی، حرکت بازیگران، جلوه های صوتی و تغییرات صوتی، صدای بچه ها و زنان و کارتون. صدای مردانه، گفتگوهای پیچیده، تصویر حیوانات زنده و مکث های طولانی در برنامه های تلویزیون باعث سلب علاقه بچه ها می گردد. نمایش خشونت چندان تأثیری در جلب توجه و علاقه کودک ندارد. بچه ها به برنامه های غیر خشونت آمیز مثل کمدی، کارتون و به جنبه های دیگر پرجاذبه بیشتر علاقه دارند.

رشد شناختی: میزان درک بچه ها از آنچه در تلویزیون می بینند تا حدودی بستگی به رشد شناختی آنان دارد. تا 9 یا 10 سالگی بچه ها به دشواری برنامه های بزرگسالان را میفهمند زیرا مهارت های شناختی لازم را ندارند. بچه ها در استنتاج از وقایعی که آشکارا نشان داده نمی گردد یا درک احساسات و مقاصد شخصیت های داستان ناتوانند. مثلا وقتی این صحنه که سربازان به دهکده حمله ور شده اند قطع می گردد و بعد صحنه خرابی دهکده نشان داده می گردد بچه ها نمی توانند وقایع مسبب خرابی دهکده را استنباط نمایند.

تلویزیون داشتن یا نداشتن؟ مسئله این است!

برخی از منتقدان و نظریه پردازان معتقدند که تماشای تلویزیون صرفنظر از محتوای آن می تواند در تفکر، فعالیت اجتماعی و سایر جنبه های زندگی تاثیر بگذارد. آنان معتقدند که تلویزیون جانشین کنش متقابل خانوادگی، بازی و سایر فعالیت ها می گردد. همچنین می تواند در سلامتی و تناسب جسمانی و پیشرفت در مدرسه تأثیرات منفی می گذارد؛ و اینکه یادگیری به وسیله تلویزیون منفعلانه است. آیا تمام این نقدها درست است؟ از آنجا که تقریبا همه تلویزیون تماشا می نمایند نمی توان شواهدی به دقت جمع آوری کرد تا این ادعاها را ارزیابی نمود. گروه کوچکی را که تلویزیون تماشا نمی نمایند نمی توان با تماشا نمایندگان تلویزیون مقایسه کرد زیرا این افراد احتمالاً از لحاظ بسیاری از خصوصیات علاوه بر تلویزیون تماشا کردن با دیگران فرق دارند.

تلویزیون جانشینی برای سایر فعالیتها: تلویزیون در نحوه گذراندن اوقات فراغت تأثیر می گذارد و برخی از فعالیت ها را بیش از فعالیت های دیگر تحت پوشش قرار می دهد. وقتی بچه ها با تلویزیون روبرو می شوند کمتر از رادیو، سینما و سایر رسانه ها استفاده می نمایند. البته تأثیر تلویزیون در میزان وقتی که بچه ها صرف خواندن می نمایند ناچیز است. تلویزیون سبب می گردد که بچه ها در فعالیت های گروهی کمتر شرکت نمایند به خصوص ورزش و مهمانی رفتن. تلویزیون سبب نمی گردد که افراد خانواده کمتر دور هم جمع شوند ولی تبادلات بین آنان را کمتر می نماید.

تماشای تلویزیون و چاقی: تلویزیون سبب می گردد که افراد کمتر ورزش نمایند و همین در تناسب اندام تأثیر می گذارد. مطالعات نشان داده که بین میزان وقتی که افراد صرف تماشای تلویزیون می نمایند و چاقی همبستگی وجود دارد. به عبارت دیگر میزان تلویزیون تماشا کردن بچه ها پیشگویی چاق بودن آنها در دوران نوجوانی است. بچه های که وقت زیادی را صرف تماشای تلویزیون می نمایند غیر فعالند و زیاد می خورند و این هر دو باعث چاقی می گردد.

پیشرفت در مدرسه: مطالعات نشان داده که بین زیاد تلویزیون تماشا کردن و پیشرفت در مدرسه ارتباط کمی وجود دارد. در واقع در صورتی که بچه ها از لحاظ هوشی در سطحی مساوی قرار داشته باشند، میزان تماشای تلویزیون تاثیر چندانی بر پیشرفت درسی آنان ندارد. خواندن یکی از موضوعاتی است که ممکن است تحت تأثیر منفی تلویزیون قرار گیرد ولی تاثیرات آن نیز ناچیز است. چرا که مهارت خواندن بیشتر تحت تأثیر تمرین و نگرش فرد در خصوص مطالب خواندنی است. بچه های که تلویزیون تماشا می نمایند و با کتاب هم آشنا می شوند خوانندگان خوبی می شوند.

فرایندهای شناختی: همچنین برنامه های تلویزیونی مختلف در عملکرد شناختی و موفقیت تأثیرات متفاوتی دارد. برنامه های آموزشی و فیلم های مستند برای آموختن اطلاعات در زمینه های گسترده ای به طور موثر به کار می رود. تلویزیون ضمناً سرمشقی است برای آموختن و مهارت های شناختی. دوربین می تواند تجزیه و تحلیل بصری را نشان دهد. مثلاً یافتن بخش هایی از یک محرک پیچیده به این ترتیب که بر بخش هایی از محرک متمرکز می گردد یا کل آن را نشان می دهد. در مجموعه ای از مطالعات بچه های که چندین نمایش از این صحنه ها دیده بودند در مقایسه با گروه کنترل، در آزمون تجزیه و تحلیل بصری نمره بهتری به دست آوردند.

آیا تلویزیون بچه ها را از لحاظ ذهنی منفعل بار می آورد؟

از آنجا که معمولا بچه ها بیشتر به برنامه های تلویزیون به منظور سرگرمی نگاه می نمایند تا به قصد چیز آموختن و غالبا آن را وسیله ای برای استراحت می دانند، کمتر کوشش ذهنی صرف آن می نمایند. از سوی دیگر بچه ها دریافت نمایندگان منفعل محرک از تلویزیون نیستند. از سنین اولیه انتخاب می نمایند که چه وقت و چگونه تماشا نمایند. آنان جذب فیلم هایی می شوند که حرکات در آن سریع و واضح و پر از ترفندهای سمعی و بصری و جلوه های ویژه باشد، ولی چنین فیلم هایی به تنهایی برای حفظ علاقه آنان کافی نیست. آنان به محتوایی که برایشان قابل درک است و به محتوایی که برایشان خنده آور و جالب است توجه می نمایند و درباره آنچه می بینند فعالانه فکر می نمایند حتی بیشتر از بزرگسالان.

رابطه والدین و تماشای تلویزیون توسط بچه ها

تاثیر والدین در میزان تلویزیون تماشا کردن بچه ها

غالبا می گویند افراط بچه ها در تماشای تلویزیون به دلیل عدم نظارت والدین است. منتقدان می گویند بچه ها به هنگامی که هیچکس خانه نیست میخکوب تلویزیون می شوند ولی تحقیقات نشان می دهد که اتفاقا حضور والدین باعث تقویت عادت تماشای تلویزیون می گردد.

بچه ها پیش مدرسه ای که در خانه با مادرشان می مانند بیش از بچه های که مادرشان بیرون از خانه کار می نماید تلویزیون تماشا می نمایند. از میان بچه ها مدرسه رو آن دسته که مادرانشان بیرون از خانه کار می نمایند و آن دسته که مادرانشان در خانه می مانند به یک اندازه تلویزیون تماشا می نمایند. از این رو شاید درست می گویند که بچه ها بدون حضور ناظر زیاد تلویزیون می بینند ولی درضمن همراه با ناظر هم زیاد تلویزیون تماشا می نمایند. غالب والدین چندان محدودیتی برای تلویزیون تماشا کردند بچه ها قائل نمی شوند.

نفوذ والدین در تاثیر برنامه های تلویزیون بر بچه ها

وقتی که والدین و بچه ها با هم تلویزیون تماشا می نمایند والدین می توانند این تجربه را برای بچه ها سودمندتر نمایند. هرچند که همواره از این فرصت استفاده نمی نمایند. برای مثال:

• بچه ها از یک برنامه تلویزیونی آموزشی در صورت همراه بودن با یک بزرگسال بیشتر سود می برند تا وقتی که تنها سرگرم تماشا می شوند.
• وقتی بچه ها بسیار خردسال برنامه را تماشا می نمایند والدین می توانند با فرزندان خود درباره برنامه حرف بزنند.
• والدین بچه ها بزرگتر می توانند از تلویزیون به عنوان وسیله ای برای بحث درباره ارزش ها، اخلاقیات و اطلاعات واقعی استفاده نمایند.
• افزایش کانال های تلویزیون و وجود ویدئو به والدین این امکان را می دهد که برنامه های متناسب با نیازها و سطح درک کودک را انتخاب نمایند.

برگرفته از: کتاب رشد و شخصیت کودک