هدفگذاری صادراتی برای کسب سهم بیشتر از بازار همسایگان - وبلاگ کارسیس

به گزارش وبلاگ کارسیس، سیاست ایران در حوزه تجارت خارجی، ارتقای مبادلات مالی با 15 کشور همسایه است، باوجود اینکه در نیمه نخست سال جاری، همسایگان 70 درصد از صادرات کشورمان به خود اختصاص دادند، اما ظرفیت های گسترده ای برای افزایش هر چه بیشتر حجم این مبادلات تجاری وجود دارد.

سهم کمتر از دو درصدی در بازار امارات

آمارهای سال گذشته نشان می دهد که امارات متحده عربی حدود 260 میلیارد دلار واردات داشت که از این رقم کشورمان با صادرات نزدیک به 4.9 میلیارد دلار سهمی کمتر از دو درصد را در این بازار به خود اختصاص داد، درحالی که حدود سه سال پیش بیشترین میزان صادرات ایران به این کشور حاشیه جنوب خلیج فارس با رقم 6.7 میلیارد دلار محقق شده بود.

آمارهای غیر رسمی گویای آن است که هند با رقم 37 تا 40 میلیارد دلار صندلی شریک دوم عظیم تجاری امارات را در سال گذشته میلادی (2019) به خود اختصاص داد.

ظرفیت 11 میلیارد دلاری صادرات ایران به امارات

رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات به تازگی خاطرنشان کرد: ظرفیت صادرات غیرنفتی ایران به امارات بالغ بر 11 میلیارد دلار است و نقشه راه سازمان توسعه تجارت ایران نیز روی این رقم ترسیم شده است.

فرشد فرزانگان اضافه کرد: نزدیکی فرهنگی امارات با ایران در کنار دیگر قرابت های دو ملت، می تواند این کشور را به هاب صادراتی ایران تبدیل کند و کالاهای ایرانی از این منطقه به سایر نقاط خاورمیانه و شمال آفریقا صادر گردد.

مروری بر مبادلات تهران- ابوظبی

بازرگانان کشورمان روی مبادلات تجاری با امارات حساب ویژه ای باز نموده بودند، اما به خاطر تحریم و رفتار دوگانه این کشور دستخوش تغییرات شد، امارات در سال 93 بالغ بر 3.7 میلیارد دلار از صادرات ایران را جذب کرد، این رقم در سال 94 با افزایش به 4.8 میلیارد دلار رسید و سال 95 جهش یافت و به افزون بر 7.4 میلیارد دلار، اما در سال 96 نزول یافت، به نحوی که در سال های 96 و 97 به ترتیب حجم صادرات به 6.7 و 5.9 میلیارد دلار ثبت شد.

استفاده از کمتر از 20 درصد ظرفیت صادرات به همسایگان

واقعیت پیش روی اینکه، باستناد آمارهای پارسال، در واقع ایران کمتر از 20 درصد از توان خود را در صادرات به کشورهای همسایه به کار گرفته و رقبا در این عرصه گوی سبقت را ربوده اند و شرایط بین المللی از جمله تحریم و بحران کرونا در شرایط حاضر نیز مزید علت شده است.

سال گذشته بیش 24 میلیارد دلار صادرات به کشورهای همسایه تحقق یافت، درحالی که برآورد می گردد ظرفیت صادرات به 15 کشور همسایه به رقم 125 میلیارد دلار است.

بازگشایی مرزهای زمینی و افزایش صادرات

آنالیز ها نشان می دهد افزایش صادرات به کشورهای عضو اتحادیه مالی اوراسیا به ویژه روسیه و قزاقستان در دوران کرونا یکی از فاکتورهای رشد عملکرد در این زمینه است و با بازگشایی مرزهای زمینی با کشورهای همسایه، کاهش صادرات از 50 درصد در فروردین به 34 درصد در انتها 6 ماه نخست سال جاری رسید. ضمن اینکه یکی از تفاوت های کاهش صادرات و واردات در نیمه نخست سال جاری ناشی از توقف صادرات گاز به کشور ترکیه ارزیابی شده است.

سازمان توسعه تجارت ایران در پنج ماه نخست سال جاری آمار داد: صادرات ایران به ترکیه بالغ بر 513 میلیون دلار بود، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته صادرات ایران به این کشور دو میلیارد و 470 میلیون دلار ثبت شده بود و اختلاف دو میلیارد دلاری سال جاری به علت صادر نشدن گاز طبیعی به ترکیه ارزیابی شده است.

آمارهای رسمی بر مبنای آنالیز های پیشین

آنالیز ها برپایه آمارهای رسمی نشان داد که در سال 1397 سهم ایران در بازار عراق 37 درصد، افغانستان 12.3 درصد، پاکستان 5.2 درصد، ترکیه 9.9 درصد، عمان سه درصد، روسیه 1.2 درصد، جمهوری آذربایجان 1.7 درصد، ارمنستان، 0.7 درصد، امارات 2.5 درصد، بحرین 0.05 درصد، ترکمنستان 1.7 درصد، قزاقستان 0.5 درصد، قطر 0.9 درصد، کویت یک درصد و عربستان صفر بوده است.

برنامه ها و زمینه های اجرا

دولت های یازدهم و دوازدهم با فعال سازی میزهای صادراتی، حضور جدی در 15 کشور همسایه را برنامه ریزی کردند، اما برنامه ها، نیازمند بسترهای اجرایی ضروری است که بخشی از این مهم در کانون معادلات بین المللی دستخوش تغییر و تحول می گردد.

سازمان توسعه تجارت ایران ضمن فعال سازی رایزن های بازرگانی و برنامه چینش آنها در کشورهای همسایه برای رونق بخشیدن به تجارت با این کشورها کوشش می نماید، اما این مهم شرط لازم و کافی به نظر نمی رسد، یکی از چالش های دیرینه در این ارتباط، نداشتن بودجه برای جذب و حفظ رایزنان بود، اکنون به نظر می رسد این مشکل رفع شده تا فعالان این بخش، حضور مؤثر و مستمری در بازارهای همسایه داشته باشند، اما این تمام ماجرا نیست.

همسویی برنامه ها برای سال جهش فراوری بیشتر از پیش، انتظارات را می تواند ضمانت کند، اما تشدید تحریم ها مانع از تحقق آنها شده و بحران کرونا که از اسفند ماه پارسال تمام کشورمان را به سان جهانیان درگیر ساخت، فرایند تحقق برنامه ها را کم رمق ساخت.

شریک تجاری برای حضور در بازارهای ثالث

موقعیت ممتاز ایران در منطقه و برخورداری از همسایگی با 15 کشور این فرصت را فراهم ساخته که توجهی به بازارهای چند صد میلیون نفری داشته باشد. با توجه به اینکه رقبای تجاری ایران از فرصت های موجود در منطقه، بالاترین بهره برداری را می نمایند، باید تدابیر لازم را اتخاذ کرد.

واقعیت اینکه از دیدگاه صاحب نظران در عرصه تجارت بین الملل، نبود دیپلماسی مالی، ضعف در سیاست های ارزی، صدور بخشنامه های خلق الساعه، دسترسی نداشتن به بازارهای هدف به صورت هدفمند و پیوند تجاری ضعیف با شرکای تجاری، بخشی از چالش های این عرصه محسوب می گردد.

بنابراین کارشناسان با توجه به موانع و مسائل پیش روی، پیشنهاد فعالیت در قالب شریک تجاری برای حضور در بازارهای ثالث را مطرح کردند. این طرح باید در اتاق های فکر مورد برآورد قرار گیرد که تا چه سطح می تواند شکل عملیاتی به خود گیرد.