آشنایی با مناطق زیبا و گردشگری ترکمن صحرا - وبلاگ کارسیس

به گزارش وبلاگ کارسیس، ترکمن صحرا جلگه ای رسوبی هموار است که از عقب نشینی دریای خزر و تجمع رسوب های رودهایی نظیر اترک و آق سو به وجود آمده است.

ترکمن صحرا کجاست؟

همانطور که گفتیم ترکمن صحرا به لحاظ جغرافیایی در بخش شمال شرقی کشور ایران واقع شده است. این منطقه از شمال با جمهوری ترکمنستان هم مرز است و از جنوب به کوهپایه های البرز، از غرب به دریای خزر و از شرق به خراسان شمالی و بجنورد می رسد.

منطقه ترکمن صحرا شهرهای بندرترکمن، گنبد کاووس، مراوه تپه، آق قلا، نگین شهر، کلاله، سیمین شهر و داشلی برون را در برمی گیرد. شهرهای گنبدکاووس، مراوه تپه، کلاله، ترکمن، گمیشان و آق قلا در استان گلستان و بخش هایی از شهرهای آرا، درگز و مانه و سملقان در خراسان شمالی ترکمن نشین هستند.

ترکمن صحرا قدمت طولانی دارد و در طول تاریخ بارها تجزیه شده. هم اکنون به غیر از ایران بخش هایی از این منطقه در کشورهای مختلف از جمله ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان گسترده شده است.

جاذبه های ترکمن صحرا

ترکمن صحرا به دلیل وسعت بسیار زیادش از جاذبه های بسیاری برخوردار است. از جمله مناطق دیدنی این بخش از شمال شرقی ایران می توان به بلندترین برج آجری جهان، مقبره خالد نبی، قبرستان سنگی و طبیعت بکر آن اشاره کرد.

گنبد قابوس

گنبد قابوس بلندترین برج آجری جهان به شمار می رود که از سده چهارم هجری به جا مانده. این برج در شهر گنبد کاووس واقع شده است. ارتفاع این برج 15 متر است و بلندی آن با احتساب پی به 72 متر می رسد. این بنا آرامگاه کاووس بن وشمگیر است.

گورستان و آرامگاه خالد نبی

زیارتگاه خالد نبی در منطقه ای کوهستانی در شمال شرق شهر گنبد کاووس بر فراز قله کوه گوگجه داغ قرار گرفته است. این قله که ارتفاع آن به 700 متر از سطح دریا می رسد، راه رسیدن به این منطقه از سمت کلاله و تمرقره قوزی است.

در نزدیکی مقبره خالد نبی، گورستان بزرگی متشکل از 600 قبر وجود دارد. به دلیل خاص بودن منظره، این گورستان یکی از جاذبه های گردشگری منطقه به شمار می رود.

سنگ قبرهای این گورستان به شکل استوانه ای هستند و ارتفاع برخی از آن ها به دو متر هم می رسد. تاریخچه این قبرستان به دوره پارینه سنگی می رسد و قدمت آن حدود هزار سال است.

هزار دره

هزار دره نام منطقه ای بسیار زیبا است که ظاهری عحیب و باورنکردنی دارد؛ منطقه ای وسیع که به جای دشت های پهناور، تپه ها و دره های بی شماری سرتاسر آن را فرا گرفته. به طوری که تا چشم کار می کند، کوه و در ه های یک شکل دیده می شود.

هزار دره شامل حدود 17 قله است که بیشتر از 3600 متر ارتفاع دارند. بلندترین قله منطقه هزار دره، 3874 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

آق قلا

آق قلا یا آق قلعه یکی از شهرهای منطقه ترکمن صحرا است که به دلیل پل آجری تاریخی آن معروف شده؛ پلی که در دوران صفویه روی رودخانه گرگان ساخته شده است. آق قلا همچنین یکی از مناطقی به شمار می رود که صنایع دستی آن شهرت زیادی دارد.

اسب های اصیل ترکمن صحرا

شاید یکی از مهم ترین جاذبه های ترکمن صحرا را بتوان اسب های اصیل این منطقه دانست. اسب های این منطقه از نژاد ترکمن خالص هستند.

رنگ این اسب ها بیشتر خاکستری است و بدنی کشیده و لاغر دارند. نژادهای شناخته شده اسب ترکمن شامل سه گروه یموت، آخال تکه و چناران از ترکیب اسب ترکمن و اسب عرب است.

زبان ترکمن صحرا

مردم ترکمن به زبان رسمی کشور ترکمنستان تکلم می کنند؛ زبانی که از زبان های آلتایی و اغوز (شاخه ای از زبان ترکی) گرفته شده است. بیشتر مردم ترکمنستان و شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان با این گویش صحبت می کنند.

در واقع زبان ترکمنی ترکیبی از گویش تاتاری کریمه و سالار، ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی و ازبکی است.

غذای معروف ترکمن صحرا

مثل همه مناطق ایران، مردم ترکمن هم غذاهای خاص خود را دارند. از غذاهای معروف ترکمن صحرا می توان به چکدیرمه، قاتلاما، اکمک، باسترمه و بولامه اشاره کرد.

اصلی ترین غذای این منطقه چکدرمه یا چکدیرمه است که همانند استامبولی پلو همراه گوشت قرمز یا ماهی طبخ می شود.

یکی از غذاهای رسمی ترکمن صحرا خورش ساک است که از ترکیب نخود، فلفل، گوشت، آرد، اسفناج، روغن، سیر و پیاز تهیه و همراه زرشک پلو سرو می شود. این غذا مخصوص مراسم خاص مثلا جشن ها یا عزاداری است.

ماش پلو غذای سنتی دیگر منطقه ترکمن صحرا است که در ترکیبات آن ماش، برنج، گوشت چرخ کرده، زعفران و روغن زیتون وجود دارد.

باسترمه نیز غذایی پلویی است که با ماهی طبخ می شود. در ترکیب این غذا از انار هم استفاده می کنند.

ماش پَتی خارش یا خورش ماش یکی دیگر از غذاهای سنتی این منطقه است که در طبخ آن از اسفناج، کدو تنبل، چغندر قرمز، سیر، آب نارنج و ماش استفاده می شود.

از دیگر غذاهای این منطقه می توان به ترچلو، بورانی، اوکشی پلا، دمپختی پلا، ترشی پلا، نخود پلو با کشمش، کپور کله، هلی آش، گوجه آش، آش ماست، شیر آش، اسبه آش، آش خمیر و دو آش اشاره کرد.

فرش ترکمن

قالی بافی در میان اقوام ترکمن مانند بسیاری از عشایر ایران مرسوم است. اما فرش ترکمن به لحاظ طراحی و نقشه منحصربه فرد و همین دلیل بسیار ویژه و گران قیمت است.

دقیقا مشخص نیست که سنت فرش بافی در میان اقوام ترکمن از چه زمانی شکل گرفته، ولی فرش های ترکمنی وجود دارد که قدمت آن ها به دویست یا سیصد سال می رسد.

از مهم ترین طرح هایی که در فرش های ترکمن دیده می شود، می توان به طرح قوچاق که نماد باروری، توانایی، قدرت و جنگندگی است و طرح های لوزی شکل و داغدان اشاره کرد.

موسیقی ترکمن

یکی از جاذبه های ترکمن صحرا، گوش سپردن به ساز و آواز این منطقه است که جایگاه ویژه ای در میان مردمان این مرز و بوم دارد و با جنبه های مختلف مذهبی و فرهنگی مردمان ترکمن پیوند عمیق خورده.

دوتار یکی از سازهای خاص ترکمن به شمار می رود و سازندگان معروفی در شهرهای مختلف و به ویژه آق قلا به ساخت این ساز مشغولند.

بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا

همانطور که پیشتر گفته شد، ترکمن صحرا منطقه ای وسیع است. به دلیل وسعت این منطقه تنوع آب و هوایی آن بسیار زیاد است. اما برای بازدید از مناطقی مثل خالد نبی و هزار دره بهتر است در ماه های فروردین و اردیبهشت به ترکمن صحرا سفر کرد.

به دلیل صعب العبور بودن، فقط در این ماه ها می توان راحت در جاده های این جهت تردد کرد. اما سایر مناطق در فصل های بهار و تابستان زیبایی فوق العاده ای دارند.

لطفا به وقت طبیعت گردی، حتما نکات زیر را رعایت کنید:

• حتما کیسه های زباله بزرگ به همراه داشته باشید و به معنی واقعی، نه چیزی از طبیعت بردارید و نه چیزی در آن برجای بگذارید. اگر همه مردم بخواهند چنین کاری بکنند از طبیعت چیزی باقی نمی ماند. (همان طور که خیلی مکان ها تا الان تخریب شده اند.)
• زباله هایی مثل پوست میوه، پوست تخمه و زباله های تجزیه پذیر دیگر، همچنان زباله هستند و نباید در طبیعت جا گذاشته شوند. تصور کنید تعداد زیادی گردشگر زباله های ارگانیک خود را در طبیعت رها کنند. طبیعت در کوتاه مدت ظرفیت بازیافت این همه زباله ارگانیک را ندارد.
• به هنگام پیمایش در طبیعت یا کمپینگ، در صورت امکان حتما کیسه های پلاستیکی بزرگ همراه داشته باشید و سعی کنید در جهتی که می روید زباله ها را از روی زمین جمع آوری کنید. اگر همه این کار را بکنند، به شکل چشمگیری شاهد کم شدن زباله ها در طبیعت خواهیم بود.
• لطفا در طبیعت سکوت را رعایت کنید و آرامش مکان طبیعی را با بلند کردن صدای موسیقی و برگزاری جشن و میهمانی به هم نزنید. این احترام به اکوسیستم و البته گردشگران دیگری است که برای لذت بردن از سکوت به طبیعت سفر کرده اند.
• لطفا در گروه های خیلی بزرگ سفر نکنید. برای رفتن به طبیعت یک گروه دوستی در دو یا سه ماشین کافیست، ورود یکباره جمعیت بزرگ به مکان طبیعی سرعت تخریب را بیشتر می کند.
• لطفا به هنگام کمپ زدن و اطراق شبانه در طبیعت، آرامش محل را با نورهای قوی و موسیقی بلند برهم نزنید.روشنایی کمپ و سر و صدا را حداقل نگه دارید و به طبیعت و به دیگر گردشگران احترام بگذارید.
• لطفا تا جایی که ممکن است در طبیعت آتش روشن نکنید. اگر این کار را کردید، کنترل شده، کوچک و با مصرف حداقل مقدار هیزم باشد. حتما به هنگام ترک کردن کمپ، با آب کافی از خاموش شدن کامل آتش اطمینان حاصل کنید.
• لطفا هرجا مرتع سرسبز و زیبایی دیدید با ماشین از وسط آن رد نشوید. اساسا لازم نیست همیشه چشم اندازهای زیبا را پیاده یا با ماشین فتح کنیم! خیلی اوقات از دور تماشا کردن و عکس دریافت لذت بیشتری دارد.

همچنین بخوانید: